Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

Citaat: "En menschen met dezelfde eigenschappen horen bij mekaar en tesamen te komen. In mij, in jou is hetzelfde bloed, dat wij van pa en ma hebben, daardoor zijn we broer en zuster. En de voorvaardren van ons, Vlamingen, waren dezelfde als van de Duitschers. Daardoor hebben wij hetzelfde bloed en dezelfde eigenschappen en hooren ook bij mekaar. Vroeger was dat zo eens. Maar door de geschiedenis heen werd het anders. Vlaanderen werd van Duitschland losgerukt. Nou is Adolf Hitler daar en is er voor Vlaanderen weer gelegenheid om de door God gewilde weg te volgen.”"

Historica Aline Sax onderzocht waarom de collaborateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerden. Jonge mannen, meestal van bescheiden sociale afkomst, ziedaar het demografische archetype van de Vlaamse collaborateur tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat beeld verschilt aanzienlijk van het cliché waarmee een Vlaamse elite de collaboratie na de oorlog lang heeft vergoelijkt. Daarin lijkt de collaboratie het werk van politieke, culturele en intellectuele leiders, idealisten die hoopten dat de Duitse bezetter Vlaanderen zou geven wat in de Belgische democratie niet lukte, maar die uiteindelijk, toen de Duitsers de oorlog verloren, van de tijd ongelijk kregen.

Aline Sax deed een zeer indringend onderzoek naar de motieven van de gewone Vlamingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog met nazi-Duitsland collaboreerden. Hiervoor haalde ze de dossiers van het auditoraat-generaal van onder het stof. Dat legde vanaf september 1944 tot einde 1949 in totaal 405.067 dossiers van collaboratie aan. De ‘gewone' collaborateurs verdwenen veelal in de statistieken van de naoorlogse repressie. Sax zocht uit wie deze collaborateurs waren en wat deze vaak jonge mensen ertoe had gebracht om in de collaboratie te stappen. Dat deed ze via hun naoorlogse strafdossier en een analyse van hun correspondentie van toen, voor zo ver die voorhanden was.

Wat de individuele man in de straat nu werkelijk dreef bij zijn collaboratie was tot nog toe niet onderzocht. Sax is daarbij op zoek gegaan naar de motieven die werden aangehaald door de beschuldigden zelf, alsook de getuigenissen die werden afgelegd en het bewijsmateriaal dat werd verzameld. Uit de steekproef bleek dat er een ruim gamma aan motieven bestond: nieuwe-orde gezindheid, geopolitieke aspiraties (bijvoorbeeld aanhechting bij Duitsland), materiële voordelen, avonturisme, wraak, ontsnapping aan tewerkstelling of vervolging, enzovoort.
Even opvallend is het dat Sax vrijwel geen sporen van kerkelijke beïnvloeding aantrof. Ook al wil een hardnekkig cliché dat vele Vlaamse jongeren op aansporenvan de Katholieke Kerk naar het Oostfront trokken om daar het goddeloze communisme tot staan te brengen. Het antibolsjewisme bleek alleen de uitloper van hun sympathie voor het nazisme te zijn. Hierbij laat ze door middel van brieven en andere persoonlijke geschriften, de vervolgde collaborateurs zelf aan het woord. Hieruit blijkt dat een overgroot deel (twee derde van de onderzochte populatie) enkel ideologische motieven had. Een gesloten netwerk maakte het bijna onmogelijk om, eenmaal collaborerend, van positie te veranderen. Ook werd vooral met Duitsland gesympathiseerd, Hitler werd vereerd en enkel de in het buitenland dienende Vlamingen houden een (matig) Vlaamsgezind betoog. Wat vooral naar voren komt uit de geschreven documenten is de offerbereidheid van de schrijvers voor de strijd en de eeuwige trouw aan de Führer. Deze trouw aan Hitler had weinig met Vlaamse gezindheid te maken maar wel met een extremistische rechtse denkwereld. De gewone man lag daar echter niet wakker van. Zijn trouw en bezorgdheid ging naar Duitsland en Hitler.