De wolken

Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

Citaat: "Maar wat ik alvast betreur is dat de ontredderde man die je via incidenten en reflectie zo goed hebt opgeroepen ineens verdwenen is. Althans opgeslorpt is door de politieke betogen. Voor mijn gevoel moet H. een mens van vlees en bloed blijven. (uit een ongedateerde brief aan Guy Verhofstadt die ooit een politieke sleutelroman schreef die hij opstuurde aan Claus voor commentaar. De roman werd nooit gepubliceerd.) "

De wolken is een titel die Claus ooit wilde gebruiken voor een nieuw boek, maar de ziekte van Alzheimer maakte hem het schrijven ervan onmogelijk. Hij is postuum nog gebruikt voor een verzamelwerk. Voor al zijn grote werken hield Claus blijkbaar een schrift bij om invallen te noteren. Zijn productie was enorm, zeggen de samenstellers. Maar uit het materiaal blijkt ook een tegenstelling tussen zijn creatief genie en de twijfel aan zichzelf. Humo-journalist Mark Schaevers kreeg van de weduwe Claus als eerste de toestemming om te komen grasduinen in Claus' nalatenschap. En die blijkt veel uitgebreider dan vermoed: van notitieboekjes en aantekeningencahiers -het oudste dateert van 1947- tot vroege ongepubliceerde gedichten uit 1945, brieven aan de familie en nieuw beeldmateriaal.

De wolken is alvast een prima bloemlezing die eindelijk Claus, de mens van vlees en bloed én de worstelende schrijver, onverbloemd laat zien. Ook al om in te bladeren is De wolken meer dan de moeite waard: het is een schitterende uitgave, op dik papier, boordevol (kleuren)foto’s en handgeschreven teksten en tekeningen van Hugo Claus. Deze grote kwaliteit zet zich ook door in de selectie van fragmenten, al lijkt de samenhang nu en dan even zoek. Schaevers zegt in een nawoord dat hij met dit album drie jaar na de dood van Claus open deur wil houden voor al wie in hem geïnteresseerd is. Daarna is het de beurt aan de biografen en literatuurwetenschappers, die deze enorme berg aan Clausmemorabilia in kaart zullen moeten brengen. Zowat al de belangrijke gebeurtenissen in Claus’ leven komen aan bod: zijn periode in Parijs, Rome en Gent, zijn relatie met Sylvia Kristel, zijn ontmoetingen met kunstenaars als Hubert Lampo, Simon Vinkenoog en Harry Mulisch…Maar echt wijzer worden over de levensloop van Hugo Claus doe je niet.

Het boek bevat geen verhaallijn, geeft geen duiding over de bedoeling van opgenomen teksten of beelden, vertelt nergens waarom bepaalde foto’s zijn gekozen. Bij veel brieven kom je als lezer zelfs niet te weten voor wie ze bestemd waren. Iedere context of verhaallijn ontbreekt. Het is nogal chaotisch maar ook dat typeert Claus. Hij schreef aan dertig dingen tegelijk, maar was tegelijkertijd ook een controlefreak die zeer bekommerd was om zijn imago. Mark Schaevers heeft met De wolken zeer zeker een belangrijk werk aan het indrukwekkend oeuvre van Hugo Claus toegevoegd waarin hij onder meer zeer raak een inkijk geeft op het vrouwbeeld dat de schrijver had. Enkele ongepubliceerde gedichten uit 1945, vooral het handgeschreven liefdesgedicht van de zestienjarige Hugo aan een 'goede, gemene meid' zet de toon hier zeker en vast voor.