Gelezen door: Katja Feremans (74 boeken)

Citaat: "‘Je weet waar ik toe verplicht ben, Max.’ ‘Ja,’ zei de schilder, ‘ja ik weet ’t en dat jij ’t ook weet: ik word er kotsmisselijk van als jullie het over je plicht hebt. Wanneer jullie over plicht beginnen, dan moeten anderen hun borst nat maken …’"

Over ‘de vreugden der plicht’ moet Siggi Jepsen voor de les Duits in het verbeteringsgesticht een opstel schrijven. Bij dit thema kan hij alleen maar aan zijn vader denken. Hij loopt echter vast door de vloedgolf aan beelden en herinneringen die door de opdracht worden ontketend en levert een blanco blad in. Als straf moet hij het opstel alsnog in afzondering schrijven. Zodra hij ongestoord orde kan scheppen in zijn herinneringen en waar nodig dieper kan graven zodat er niets verzwegen blijft, pent hij het ene na het andere schrift vol.

Zijn verhaal begint in 1943. Zijn vader, de veldwachter van Rugbüll, de noordelijkste politiepost van Duitsland, moet de schilder Max Ludwig Nansen op de hoogte brengen van een door de nazi’s uitgevaardigd schildersverbod en toekijken op de naleving ervan. De gedrevenheid waarmee de politiebeambte zich vastbijt in zijn taak ondermijnt zijn jarenlange vriendschap met de beroemde expressionistische schilder. Hoever de gevolgen van zijn dienstwaan reiken, wordt beetje bij beetje onthuld.

De 21-jarige Siggi Jepsen herbeleeft de gebeurtenissen al schrijvend tot in de kleinste details: hoe zijn vader zich met een schouder schrap zet tegen de scherpe noordwestenwind en met gebogen rug langs de dijk naar het atelier van de schilder fietst, hoe de Jepsens zich op haring met te glazige aardappelsla storten, hoe de schilder door zijn zomerse tuin naar de vaak door hem geschilderde zinnia’s klost, … Deze roman leest dan ook als een film.

Siegfried Lenz (°1926) wordt vaak in één adem genoemd met Günter Grass en Heinrich Böll. Hij was lid van Gruppe 47, een schrijverscollectief dat maatschappijkritische literatuur in het naoorlogse Duitsland bevorderde. Duitse les, geschreven in 1968, is uitgegroeid tot een klassieker in de Duitse literatuur.

Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

Duitse les van Siegfried Lenz is in Duitsland een even grote klassieker als Günter Grass’ Blechtrommel, maar internationaal is Lenz veel minder bekend.
Het verhaal speelt in de jaren vijftig van vorige eeuw in een heropvoedingsgesticht. Wanneer Siggi Jepsen in de Duitse les de opdracht krijgt om een opstel te schrijven over het thema ‘de vreugden der plicht’, blokkeert hij — niet omdat hij niets met dit onderwerp kan, maar net omdat hij er te veel over te vertellen heeft. Als straf moet hij in afzondering de schrijfoefening afwerken, maar omdat hij er zo door gegrepen is, ontspoort dat: hij zal uiteindelijk meer dan een jaar niets anders doen dan schrijven en een manuscript van ettelijke schriften voorleggen.

Daarin vertelt hij het verhaal van zijn vader, een politiecommissaris in een klein dorpje. Tijdens de oorlog krijgt die de taak om de plaatselijke schilder, een vriend, een werkverbod op te leggen en toe te kijken op de naleving daarvan. Hij neemt die taak zo zeer ter harte dat hij ze op de vriendschap laat primeren, zich verliest in de plicht en hardvochtig wordt. De jonge Siggi krijgt steeds meer sympathie voor de schilder en wanneer na de oorlog volgens hem de pesterijen van zijn vader nog steeds niet ophouden, wil hij persoonlijk het werk van de kunstenaar ‘in veiligheid brengen’. In zijn opstel verhaalt Siggi over zijn voorgeschiedenis, die afgewisseld wordt met passages waarin een psycholoog hem in de instelling bezoekt. Waarom Siggi in de instelling verblijft geeft de schrijver slechts na diverse verhaalwendingen prijs.

Dit is een boek over de gevolgen van blinde gehoorzaamheid tijdens het nazibewind, maar het is ook een roman over de pogingen om de kunst te onderdrukken en een lofzang op de vrijheid van de kunst en haar overwinning op de politiek.We krijgen inzicht in de manier waarop vele mensen in de jaren '30 en '40 door middel van hun trouw aan het gezag uitgroeiden tot de meest loyale dienaars van Hitler. Siggi is het duidelijk niet eens met zijn vader. Hoewel hij niet al te openlijk in verzet durft komen, merken we dat hij achter de rug van de posthuiscommandant hulp verstrekt aan zijn gevluchte broer Klaas en aan de schilder. Dit levert verschillende erg spannende passages op, waarin Siggi meer en meer de kant kiest van de schilder. Het duizendjarige rijk was geen lang leven beschoren; kunst heeft eeuwigheidswaarde — dat is natuurlijk de Duitse les.

De in 1968 voor het eerst verschenen roman is absolute wereldklasse. Lenz weet als geen ander een spanningsboog op te bouwen en dat zorgt ervoor dat je er als lezer naar snakt om verder te lezen. Lenz hanteert daarnaast een erg aangename schrijfstijl die de lezer meezuigt in het verhaal. Nooit dien je terug te bladeren naar een voorgaande, niet volledig begrepen passage en de zinnen zijn zelden te lang of onleesbaar. Ten slotte slaagt Lenz er elke keer weer in een aantal intrigerende personages te verzinnen. Niet alleen de hoofdpersonages Siggi en Jens Jepsen en schilder Max Nansen, maar ook de verschillende randfiguren zijn elk op zijn beurt mooi uitgewerkt. Het betreft een ongewijzigde herdruk van de vertaling uit 1970, toen uitgebracht onder de titel Duits!.

Gelezen door: Joris Heinkens (1 boeken)

Duitse les is een prachtig geschreven verhaal, gezien door de ogen van de jonge Sigi.

Gelezen door: Noël Gybels (582 boeken)

De figuur van Siggi Jepsen, die in een Duits heropvoedingsgestciht een strafwerk moet uitwerken over de vreugden der plicht, vormt de aanloop tot een rijk verhaal, waarin het Duitse plichtsbesef en de uitwassen ervan grondig worden belicht. Een meesterlijke roman, waarin begrippen als vriendschap, autoriteit, de invloed van kunst, de strijd tussen voorschriften en het individuele geweten diepzinnig worden belicht. Meeslepende stijl en prachtige taal, die je als lezer dwingen alles langzaam en grondig te verwerken. Meeslepend taalmeesterschap, waardevolle lectuur!