De man van vele manieren

Gelezen door: Carl De Strycker (24 boeken)

Tien jaar geleden betrad Ilja Leonard Pfeijffer met veel branie het toneel van de Nederlandse literatuur. In het openingsgedicht van zijn debuut Van de vierkante man rekende hij af met de zuinige, abstracte poëzie die volgens hem de Nederlandse letteren domineerde. ‘Afscheidsdiner’ was een krachtig poëticaal statement, een afrekening met de Favery-epigonen:
‘u kunt afruimen / de witomrande amuse gueule uit de nouvelle cuisine / van chrysanten die in de vaas op de tafel bij het raam staan’.

Pfeijffer wilde een ander soort poëzie en bepleitte ‘in roomboter gebakken beelden / en verzen met boulemie’. Zijn voorbeeld was de woorddronken Lucebert van wie hij stijl en techniek overnam. Het leverde spetterende, breed uitwaaierende, vitalistische gedichten op.

Ondertussen is Pfeijffer een van de belangrijkste Nederlandse schrijvers: als criticus en romancier, maar eerst en vooral als dichter. Om dat decennium poëzie te vieren, liet hij zijn verzamelde poëzie verschijnen en nog steeds is hij het provoceren niet afgeleerd. Op het kaft toont deze letterlijk imposante dichter zichzelf in zijn blote piemel. Net zoals hij zich in zijn gedichten bloot geeft, wilde hij naakt op de cover, zo stelt hij, maar wees er maar zeker van dat dit vooral shockerend is bedoeld, eerder dan het gevolg van een consequente poëticale houding. In de ironische inleiding verwoordt hij dan weer niet alleen zijn literatuuropvatting, hij rekent ook zeer vilein af met zijn vijanden. Wat geldt voor zijn gedichten, is ook waar voor zijn optreden in het literaire veld: Pfeijffer is een oproerkraaier en relschopper die van commotie houdt.

Het verzamelboek De man van vele manieren is gelukkig meer geworden dan een bundeling van de eerder verschenen bundels. Pfeijffer neemt ook de poëzie uit zijn roman Het grote baggerboek op en bundelt hier zijn verspreid gepubliceerde gedichten, maar vooral: hij laat ook nieuw werk verschijnen: Doka, gedichten die veel soberder zijn dan wat de lezer tot nu toe van de dichter gewoon was, Lilith, een dialoog met een soort virtueel gecreëerd zelf – een gedicht dat resulteert uit zijn project Second Life – en een reeks songteksten voor de Nederlandse actrice en zangeres Ellen ten Damme: Durf jij. Vooral in deze lyrics en in zijn nieuwste lyriek toont Pfeijffer een ander gezicht. Het zijn boeiende nieuwe facetten van zijn intrigerende werk en persoonlijkheid.