Gelezen door: Fieke Van der Gucht (58 boeken)

Citaat: "In een verhaal, dat weet ik nu, zal ik nooit komen."

Roem maakt deel uit van de Literaire Lente 2009 en is de derde roman in Nederlandse vertaling van de jonge, Duitse auteur Daniel Kehlmann.
Kehlmann houdt de touwtjes stevig in handen. Zijn roman omvat negen verhalen die uiterst bedachtzaam, maar subtiel met elkaar verweven zijn. Technicus Ebling uit het eerste verhaal krijgt per vergissing het gsm-nummer van Ralf Tanner - een bekend acteur - uit het vierde verhaal toegewezen, de zelfhulpboeken van schrijver Blancos uit het zesde verhaal worden verslonden door Eblings echtgenote...

Ook thematisch vormen de verhalen één geheel. De moderne communicatietechnologieën die mensen dichter bij elkaar moeten brengen, staan in Roem symbool voor de hulpeloosheid en verwoestende eenzaamheid van de mens: de gsm van schrijfster Rubinstein valt uit op een cruciaal ogenblik, een obese ict’er wordt geschrapt van een internetforum omdat hij 12.341 berichtjes heeft gepost, een manager is doodsbang om sms’jes aan zijn minnares per ongeluk naar zijn echtgenote te sturen…
Ronduit geniaal is hoe Kehlmann met de personages speelt en de lezer erop wijst dat het ‘maar’ om fictie gaat. Zo smeekt één personage om haar te laten leven en verzucht een ander personage dat hij nooit in een verhaal zal voorkomen.

Vorm en structuur komen dus vóór inhoud. Toch wordt Roem nooit koud of gekunsteld. Al was het maar omdat Kehlmann spijkers met koppen slaat. En omdat hij bij al die ernst de humor nooit uit het oog verliest. Op een administratieve vraag van een personage, antwoordt de loketbediende: ‘[A]ls ik zulke vragen ga stellen is het eind zoek, dan draai ik dol. Vraagt u het de computer, ik vraag het ook aan de computer. Iedereen vraagt het aan de computer, zo gaat dat!’

Deze roman is dun, maar bijzonder veelzeggend. Leest u maar één boek in 2009, lees dan Roem.

Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

Citaat: "Vaak stelde Ebing Ebling zich voor hoeveel er in deze wereld van deze apparaten afhing, en hij wist dat het altijd al een half wonder was als ze precies deden wat ze behoorden te doen."

De invloed van de mobiele telefoon en het internet reiken ver. Hoe ver, dat is nog onduidelijk. Dit gegeven inspireerde de Duits-Oostenrijkse schrijver Daniel Kehlmann (1975), die enkele jaren geleden wereldberoemd werd met zijn boek Die Vermessung der Welt vertaald als Het meten van de wereld. Hij verkocht miljoenen exemplaren van het boek. Uitgeverij Querido heeft besloten de ondertitel van Roem weg te laten - een roman in negen verhalen. Het komt de speelsheid van het boek ten goede. Zijn het negen verhalen, of negen verhalen die één roman vormen?

In het eerste verhaal wordt de saaie burgerman Ebling op zijn nieuw aangeschafte mobiele telefoon gebeld door onbekende mensen. De bellers zijn in de veronderstelling dat ze Ralf Tanner aan de telefoon hebben, een succesvol acteur. Een filmster die niet al te serieus wordt genomen. Ebling maakt een puinhoop van Tanners leven door afspraken te maken die laatstgenoemde onmogelijk kan nakomen. In het vierde verhaal ziet de lezer hoe het leven van Tanner compleet overhoop is gehaald, nadat zijn mobiele nummer opnieuw is gebruikt door de telefoonmaatschappij. De brave Ebling maakt weliswaar een puinhoop van Tanners leven, maar het is een imitator van YouTube, nog zo'n medium dat een drastische invloed kan hebben op een mens, al was het maar omwille van alle haatcomments die je in alle anonimiteit kan spuien, die het leven van de acteur overneemt.

De man die aan de basis staat voor deze verwikkelingen is Mollwitz. Een ongeïnspireerde dikke jongenman die werkt bij een telefoonmaatschappij, samen met zijn moeder woont en zijn identiteit ontleent aan de postings, de een al goorder dan het ander, die hij op het internet onder verschillende schuilnamen achterlaat. Het personage Mollwitz ontstond toen Daniel Kehlmann gefascineerd raakte door de reacties op internetfora die hij bezocht. Hij schrok van de agressie en haat die in de berichten te lezen waren. Volgens Kehlmann maakt de anonimiteit negatieve eigenschappen los in de mens. Mensen worden slecht door de mogelijkheid slecht te zijn.
Een ander centraal figuur in de roman is de succesvolle schrijver Leo Richter. Als hij rondreist om lezingen te houden over zijn werk, wordt hem altijd gevraagd hoe hij aan zijn inspiratie komt. Een vraag die overbodig is om te stellen volgens aan Richter. Hij antwoordt dan ook altijd in bad. Wie is die bekende Duitse schrijver Leo Richter? Dat karakter is natuurlijk gebaseerd op de auteur zelf. En de wereldberoemde Latijns-Amerikaanse schrijver Auristos Blancos, wiens boek in ieder verhaal terugkomt, doet sterk denken aan de Braziliaanse Paulo Coelho. De boeken van Blancos gaan over harmonie, innerlijke gratie en het zoeken naar de zin van het leven. Relevante vraagstukken in een tijd waarin moderne communicatiemiddelen de mens in staat stellen een tweede leven te leiden, maar ook om het echte leven te verliezen.

Het derde verhaal was het meest emotioneel voor Kehlmann om te schrijven – wellicht ook omdat zijn vader in 2005 kwam te overlijden. Het verhaal gaat over Rosalie die besluit euthanasie te plegen in een Zwitserse kliniek. Sommige personages in Roem kiezen voor een schaduwleven, anderen belanden er onwillekeurig in, proberen zichzelf te overstijgen waardoor ze in de penarie komen, maar in Roem is niemand echt trouw aan zichzelf. Zelden besprak een schrijver zo indringend de moderne communicatietechnologie in de literatuur zo indringend als Daniel Kehlman. En dat op zich maakt het al interessant. Daniel Kehlman wil in interviews wel kwijt dat hij dat houdt van romanexperimenten waarin naar de grenzen van de fictionaliteit wordt getast. Wel daar is hij met Roem volgens mij wel met glans en glorie in geslaagd.