Verloren. Op zoek naar zes van de zes miljoen.

Gelezen door: Tania Van Acker (3 boeken)

Citaat: "“Wat is herinnering? Herinnering is wat je je herinnert. Nee, je past het verhaal aan, je “herinnert je iets”. Een verhaal, niet een feit. Waar zijn de feiten? Je hebt de herinnering en je hebt de waarheid… je weet het niet, nooit”"

Drie jaar geleden was ik in Auschwitz en Birkenau. Ik zag muren vol namen en foto’s, stapels koffers, brillen en schoenen, ik wandelde tussen barakken en langs de resten van de verbrandingsovens. Maar volgens Daniel Mendelsohn dringt de betekenis van een grote historische gebeurtenis veel meer tot je door aan de hand van het verhaal van één enkele familie.

Tijdens familiebijeenkomsten in Florida worden de oude Joodse familieleden van de jonge Daniel stil als hij binnenkomt. Sommigen beginnen te wenen omdat hij zo goed lijkt op Sjmiël Jäger, de oudste broer van zijn grootvader, die samen met zijn vrouw en zijn vier dochters vermoord werd door de Nazi’s. Daniels grootvader vertelt veel familieverhalen, maar hij spreekt nooit over zijn oudste broer die in Europa, in Bolechow, bleef. Daniel wil weten hoe en wanneer Sjmiël en zijn gezin gestorven zijn.

Zijn boek is het soms spannende, maar vooral ontroerende relaas van zijn zoektocht. Op zoek naar de laatste getuigen reist hij vijf jaar lang de hele wereld rond. Sommige sterven voor hij hen kan interviewen, andere verzwijgen dingen en sommige vertellen verhalen die achteraf niet blijken te kloppen. Je komt ook heel wat te weten over het leven in Bolechow voor de Tweede Wereldoorlog, toen Polen, Oekraïeners en Joden er nog vreedzaam samenleefden.

Daniel Mendelsohn stelt ook voortdurend vragen over familierelaties, de betekenis van herinneringen, de manieren om verhalen te vertellen, het veroordelen van daden uit het verleden vanuit een comfortabele positie in het heden. En hij verwijst naar verhalen uit de bijbel en uit de klassieke oudheid en geeft er zijn heel persoonlijke commentaar bij. De broedermoord van Kaïn op Abel, de zondvloed en de Ark van Noah, de vernietiging van Sodom en Gomorra en het gebod voor Lot en zijn gezin om niet meer om te kijken. “Voor hen die van nature gedwongen zijn altijd achterom te kijken naar wat geweest is, in plaats van naar voren in de toekomst, loert het grote gevaar van tranen, het onstuitbare wenen dat naar de Grieken wisten, en anders de schrijver van Genesis wel, niet alleen smart maar ook een bedwelmend genot was: een naargeestige beschouwing zo zuiver, zo kristallijn dat ze je, ten slotte, kan doen verstarren.”

Als ik het boek wegleg, laat ik de bladwijzers zitten bij al die fragmenten die ik wil herlezen en onthouden.