De geest van Stalin

Gelezen door: Gerd Boeren (21 boeken)

Citaat: "Eva had de neiging om het leven op een alles-of-niets-manier te benaderen. Ze had dan wel haar koffer meegenomen, maar als ze echt voorgoed was weggegaan had ze de deur van buiten afgesloten en de sleutel onder de deur door geschoven. Het volgende moment zat hij op zijn knieën het parket af te zoeken met een zaklampje."

Martin Cruz Smith werd in 1981 beroemd met Gorki Park, het boek dat lang voor de val van de Berlijnse muur de instorting van het communisme aankondigde. In dat boek treedt hoofdpersonage Arkadi Renko voor de eerste keer op, op dat moment hoort hij nog bij het establishment. In latere boeken verliest hij die positie en nog later krijgt hij eerherstel, maar van harte is dat nooit gegaan.

Ook in De geest van Stalin bekleedt Renko geen functie met bijzonder aanzien. Hij is opsporingsambtenaar in Moskou en wantrouwt de meeste van zijn collega’s, vooral Oerman en Isakov, ex-Zwarte Baretten, die furore maakten in de oorlog tegen Tsjetenië. Er gaan geruchten dat dit duo zich laat inhuren als doodseskader, tegen forse betaling uiteraard. Geen enkele officiële instantie hecht daar geloof aan, ten eerste wordt Isakov algemeen beschouwd als een held, ten tweede is hij volop bezig zijn politieke aspiraties waar te maken en met succes: nog even en Isakov is één van de belangrijkste politieke figuren van Rusland.
Met de vasthoudendheid die we kennen uit de vorige boeken, graaft Renko in het verleden van Oerman en Isakov. Het is ook voor hem niet helemaal duidelijk of hij dat doet om de gerechtigheid, dan wel uit wraak: Isakov is er namelijk met zijn vriendin Eva van door. Dat vreet aan een mens, net zoals het weglopen van Zjenja. Over deze twaalfjarige jongen ontfermt Renko zich sinds Wolf eet hond. Hij is een schaakwonder en ondanks zijn schijnbare genegenheid voor Arkadi Renko is hij zonder boe of ba vertrokken en al bijna een week niet meer thuis gekomen.
Naast deze privé-besognes moet Arkadi zich ook nog eens bezighouden met enkele moorden, al zijn die vrij normaal te noemen in het ondergesneeuwde Moskou: een ladderzatte vrouw doodt haar al even dronken man en kraamt bij de arrestatie onzin uit over rode draken. Dat heb je als mensen te lang niet naar buiten kunnen: ze beginnen dingen te zien die er niet zijn.
Hetzelfde fenomeen manifesteert zich in de metro. Daar zien een aantal reizigers Stalin op het perron. Hij wuift hen vriendelijk toe, waarmee zijn wandaden op slag vergeten lijken en begonnen kan worden met een blinde verering.

Al deze en nog veel meer verhaallijnen brengt Martin Cruz Smith op een onvoorstelbaar ingenieuze manier samen. Hij trekt de lezer voortvarend het verhaal in dat bevolkt wordt door personages van divers pluimage. Hij vergezelt de lezer op een adembenemende tocht doorheen het Rusland van nu, waarin het verleden nog steeds een prominente rol speelt. Cruz Smith boeit, ontroert, intrigeert, choqueert en refereert aan de realiteit. In De geest van Stalin legt hij een vakmanschap aan de dag dat is voorbehouden aan hele grote schrijvers.