Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

In 1998 was Le racisme expliqué à ma fille maanden lang nummer één in de Franse boekentoptien. Dit boekje zou vermoedelijk nooit zo hoog gescoord hebben als het niet geschreven was geweest door één van de belangrijkste Franstalige auteurs van dit ogenblik, namelijk Tahar Ben Jelloun. Hij werd in 1944 in Marokko geboren, maar studeerde psychiatrie in Frankrijk. Hij debuteerde als schrijver in 1978 met de mooie roman Moha le fou, Moha le sage, waarin onverdraagzaamheid door religieus fanatisme centraal staat. In 1985 werd hij genomineerd voor de Pric Goncourt voor L'enfant de sable, dat in een mum van tijd een bestseller over de hele wereld werd. De Prix Goncourt werd hem in 1987 toegekend voor La nuit sacrée, een vervolg op L'enfant de sable.

Tahar Ben Jelloun wordt het geweten van Frankrijk én Marokko genoemd omdat hij thema's durft aansnijden die zowel in Marokko als in Frankrijk gevoelig liggen. Onrecht is iets wat hij niet kan uitstaan en daarom neemt hij het dan ook op voor alle mogelijke minderheden.
De Nederlandse titel van de vertaling van Le racisme expliqué à ma fille, Papa, wat is een vreemdeling?, vind ik nogal erg afgezwakt. Want het boekje gaat inderdaad over racisme. Racisme dat ontstaat uit angst voor het vreemde, angst die door xenofobe politici wordt uitgebuit en kan omslaan in agressie. Tahar Ben Jelloun richt zich met dit boekje niet direct tot volwassenen. Want racisme bestrijden bij volwassenen zal door dit boekje wellicht niet lukken. Racisme voorkomen begint bij de opvoeding van een kind, meent de auteur ook zeer terecht.

Naar aanleiding van een betoging in Parijs in 1997 tegen het wetsvoorstel van minister Debré over de situatie van buitenlanders in Frankrijk, werd de auteur geconfronteerd met een hele boel vragen die zijn dochtertje, dat toen tien jaar oud was, stelde. Met haar vragen en overpeinzingen in gedachten heeft hij daar een tekst rond gemaakt. De tekst heeft hij aan zijn dochter en enkele van haar vriendinnen laten lezen. Hun reacties waren dermate interessant dat hij ze in de latere versies verwerkt heeft. Minstens vijftien maal heeft hij deze tekst herschreven, want deze moest helder, eenvoudig en objectief zijn en toegankelijk voor iedereen, in het bijzonder voor tieners en hun ouders.

In dat opzet is hij zeker geslaagd. Wie mocht denken dat dit boekje niets nieuws meer bevat voor hem of haar, kaatst de bal toch flink mis. Nog te vaak gebruiken niet alleen leerkrachten, maar ook wetenschappers een ronduit racistisch taal en kinderen horen dan ook te weten dat er iets niet klopt, om deze foute denkwijze niet over te nemen, maar dat wel voor zichzelf en voor anderen te corrigeren. Het boekje is dus uitermate geschikt voor kinderen én hun opvoeders thuis en op school.
De Iraans-Nederlandse 'versie' van Tahar Ben Jelloun, Kader Abdolah, schrijft een voorwoord voor dit juweeltje en zo wordt het leesgenot nog verdubbeld!