Onmetelijke rijkdom

Gelezen door: André Oyen (3553 boeken)

Citaat: "Ze maakten de scherpe kantjes van zijn botten zacht, in de hoop dat zijn krachten zouden wegvloeien, nauwelijks beseffend dat zij in dertig minuten iets deden wat Pa in dertig jaar niet zou lukken. Door hem zo te slaan openden ze de poorten van zijn lichaam, haalden de muren ervan neer en verschoven het massieve rotsblok van zijn zelfbeperkende ego. Door hem zo te slaan openden ze alle deuren van zijn lichaam waardoor zijn kwade bloed en droomgeest naar buiten konden stromen, door de pijn en bewusteloosheid heen. Toen deed het duister zijn intrede in de wijken van zijn geest."

De Nigeriaanse schrijver Ben Okri (1959) trok al op jeugdige leeftijd de aandacht met een tweetal semi-autobiografische romans, Flowers and shadows (1980) en The landscapes within (1982),over het stadsleven in zijn land. De grote internationale doorbraak kende hij echter pas in 1991 toen hij de Booker kreeg toegekend voor zijn roman The famished road. Deze roman, die in Nederlandse vertaling verscheen onder de titel De hongerende weg, was het eerste deel van een romancyclus waarin het abiku–geestenkind Azaro hoofdpersoon en verteller was. Het volgende deel was Toverzangen en Onmetelijke rijkdom sluit voorlopig deze reeks af.

Men beweert wel eens dat Ben Okri de Afrikaanse geschiedenis herschrijft en persoonlijk voel ik er ook veel voor om me achter deze stellingname te scharen. Zelfs zijn illustere landgenoot en Nobelprijswinnaar Wole Soyinka schrijft minder traditioneel dan Ben Okri. Toch zitten ze beiden op de zelfde golflengte want ze gaan beiden even hard te keer tegen de koloniale puinhoop en de overheersing van corruptie in het nieuwe beleid. Hun politiek engagement is even sterk, maar Wole Soyinka is iets toegankelijker voor een breed publiek.
Bij elk nieuw boek van Ben Okri word je gefascineerd door de schoonheid van zijn beeldtaal, maar het kost je ook telkens opnieuw heel wat inlevingsvermogen om je in het boek in te graven. Ongetwijfeld hoort hij tot een van de grootse schrijvers van deze tijd zonder een duimbreed toe te geven aan een Westers publiek.
De hongerende weg vond ik persoonlijk iets makkelijker dan Onmetelijke rijkdom. Het verhaal laten vertellen door een geestenkind lijkt me de beste oplossing om de complexe materie waarmee de auteur ons confronteert verteerbaar te maken. Door een kind in een hallucinerende taal de gruwelen van gebeurtenissen te laten vertellen die later door een publiek schrijver, in dit geval de auteur, genoteerd worden, kunnen te pijnlijke momenten gemakkelijker door fantasie omfloerst worden. In de orale Afrikaanse literatuur spelen geesten en demonen reeds voor volwassenen een belangrijke rol, voor een kind moet het rijk der verbeelding onuitputbaar zijn. In deze orale literatuur worden de gebeurtenissen toch al vervormd door het vele hervertellen. Elke verteller dikt het verhaal iets aan, nuanceert en voegt persoonlijke wensen of gedachten toe.

Op het ogenblik dat het verhaal begint wordt de vader van Azaro gevangen genomen op beschuldiging van moord die hij niet gepleegd heeft. In de gevangenis wordt hij gruwelijk mishandeld. Azaro's vader wordt een zombie die zijn bewakers angst inboezemt. Ondertussen zit Azarro's moeder ook niet stil. Samen met andere vrouwen trekt ze er op uit om haar man te bevrijden. Dat lukt hen vrij snel want de politie wil zo vlug mogelijk van die zombie af. Azaro's vader komt als een zwijgende vreemde man terug. Dit gebeuren is de aanhef tot een hele reeks van woelige gebeurtenissen waarin de erfenis van de koloniaal te zwaar doorweegt om nieuwe politieke structuren te creëren. Het geestenkind Azaro, dat half in een geestenwereld leeft en half in de realiteit, vertelt met heel symboliek de feiten die één hallucinant verhaal vertellen, maar waarachter je met wat goede wil heel herkenbare feiten kan in terug vinden. Azaro is een leeftijdsloos kind dat ooit beloofde aan een overleden vriendje om hem te volgen naar de geestenwereld. Hij is echter te gehecht aan deze wereld om hem zo maar te verlaten. Toch heeft hij regelmatig contact met het geestenrijk en kan hij ook occulte droombezoeken hebben. Het is een heel mysterieuze wereld waarin het kind demonische belevenissen kent die volledig in de taal van Afrika geschreven zijn.
Eigenlijk is het dé grote oerkreet die ons reeds zo vaak trachtte te bereiken maar aan dovemansoren voorbij ging. De kreet van een geestenkind kan je echter zomaar niet negeren. Onmetelijke rijkdom is een fascinerend boek dat zijn titel alle eer aan doet.