Freakonomics

Gelezen door: Bart Servaes (6 boeken)

Freakonomics, van het economisten-duo Steven Levitt en Stephen Dubner, behoorde tot de bestsellers van 2005, en staat nog altijd in de non-fictie top-20 van de New York Times boekencharts. Zonder veel voorkennis van het boek voelde ik me als criticus van het (neo-)liberale systeem ertoe aangetrokken, er van uitgaand dat het vooral zou handelen over de gevolgen van een overgekapitaliseerde markt, bv. over de weg die een product moet afleggen vanaf de grondstof tot bij de consument, en de gevolgen die dit heeft op zowel economisch, sociaal als ecologisch vlak. Het boek laat zich echter niet in dit hokje vangen.

Aan de hand van het stellen van enkele logische, maar toch cruciale vragen wordt nagenoeg de hele maatschappij in een ander daglicht gesteld. Zo behandelt een hoofdstuk de vraag waarom drugsdealers nog steeds bij hun moeder thuis wonen, of waarom het misdaadcijfer in de V.S. na jarenlange pieken midden jaren '90 plots een drastische terugval kende. Steeds wordt met behulp van de economie als wetenschap, en aan de hand van keiharde data, de antwoorden voorgeschoteld - en die zijn meestal heel anders dan verwacht. Hierbij schuwt men de confrontatie niet, en ik verdenk de auteurs er zelfs van om expres met de meest extreme voorbeelden te komen aandraven, kwestie van de Amerikaanse goegemeente nog wat extra op hun grondvesten te doen daveren. Zo worden de werkpraktijken van vastgoedmakelaars vergeleken met die van de Ku Klux Klan, of vergelijkt men de hiërarchische structuur van een bende cocaïne-dealers met de bedrijfsstructuur van Mac Donalds.

Tijdens het lezen van het boek kwamen meer dan eens een divers scala aan bezwaren in me op, die ik tijdens deze recensie tegen het boek zou kunnen inbrengen, maar m'n gedachte nam nog niet vorm aan, of daar waren die dekselse economisten weer met zwart op witte cijfers die hun gelijk bewijzen. Ik geef het dan ook op. Freakonomics is een boek dat, eens uitgelezen, de lezer in een soort van shock-toestand achterlaat. Het lijkt wel of de stellingen die in dit boek worden geopperd, zo logisch zijn, dat het haast verbazend is dat niemand eerder erop gekomen is. En dat is net de sterkte van het boek: de juiste vragen stellen, en vervolgens droogweg de data geven die de auteurs hun gelijk bewijst. Verbazingwekkend.