De meermin

Gelezen door: Katja Feremans (74 boeken)

Op de ochtend van 15 november 1959, de dag waarop De meermin zich afspeelt, hangt er ten huize van de familie Doornstam onheil in de lucht. Om te beginnen is het gevelbeeld in de vorm van een meermin ’s nachts van het dak gewaaid. Het ligt verbrijzeld op de stoep van de Keizersgracht, waar Sera samen met haar man en drie kinderen boven haar schoonouders woont in een groot maar onderkomen herenhuis.
Tussen het koele decorum van Leonards ouders en de artistieke flodderboel die Sera als dochter van een musicus meekreeg, gaapt er van oudsher een kloof. Die tegenstelling speelt hen dan ook allebei - zij dichteres, hij advocaat - geregeld parten. Van Leonards haastige vertrek naar kantoor is Sera nog onrustiger geworden, zeker in het licht van zijn zwijgzame teruggetrokkenheid van de laatste dagen. En de brief bij de ochtendpost, waarin haar beste vriend zijn mening geeft over haar verhalende gedicht ‘De Duiker’, geeft haar ook kopzorgen.

Na de getroebleerde ochtend wordt Sera meegezogen in een draaikolk van gebeurtenissen, waarin heden en verleden onlosmakelijk met elkaar verstrengeld blijken. Op sommige momenten ga je mee in Sera’s belevingswereld, in andere word je eruit gegooid, doordat heel wat brokstukken opgedoken worden door een verteller die het geheel overziet. Dat schakelen tussen haar persoonlijke ervaringen en alles wat er omgaat in de wijdere kringen daaromheen, durft wel eens te wringen.

Cruciaal in het hele web van onderlinge relaties is het skelet dat bij graafwerken in A. aangetroffen is. De definitieve uitslag van het laboratoriumonderzoek is nog niet bekend, maar vermoedelijk gaat het om het geraamte van een jonge vrouw die daar onder de bezetting begraven werd. Een van de personages verbaast zich over het feit dat niets ooit definitief voorbij is. "Daden, beslissingen vormen uitlopers tot ver in de toekomst, die zich op hun beurt weer vertakken … En altijd, altijd, komen dezelfde problemen, dezelfde crisissituaties terug … en handelt een mens volgens hetzelfde schema." Het is precies deze gedachte die Hella Haasse (1918-2011) in haar toch wel spannende roman wilde uitbeelden.