De idioot

Gelezen door: Jo Roets (2 boeken)

De idioot van Dostojevski is vooral een intrigerend boek. Het gaat over een zogenaamde prins (maar dat ben je al snel in Rusland) die in Zwitserland hersteld is van zijn ziekte. Hij gaat op zoek gaat naar zijn familie in Rusland. De prins heeft epilepsie, staat eerlijk en verwonderd als een kind in de wereld, en wordt door iedereen als een idioot beschouwd. Men vindt hem fascinerend en/of irritant. Door zijn gedrag zuigt hij als het ware de problemen naar zich toe.

Ik vind het een prachtig boek omdat het karakter van de prins uniek is. Het verhaal zelf is versplinterd en heeft iets van een soap. Maar daar doorheen zijn filosofieën geweven die je echt bezighouden. Wat is goed, wat is kwaad... en de uiteindelijke vaststelling dat die twee polen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Het deed me daarom echt reflecteren op keuzes die ik zelf in mijn leven maakte.

Een gewaarschuwd lezer is veel waard: het boek bestaat uit vier delen. Deel een leest als een trein, deel twee is traag, deel drie is onuitstaanbaar en deel vier is weerom prachtig. In zijn tijd werd het boek niet goed onthaald, en dat heeft veel te maken met het vreemde, onvoorspelbare ritme en de ongewone thematiek.

Gelezen door: Rony Borghart (107 boeken)

Citaat: "Soms had hij een verlangen om ergens heen te gaan, weg, hier geheel te verdwijnen, zelfs zou hij graag op een duistere eenzame plaats zijn, om enkel maar met zijn gedachten alleen te zijn en opdat niemand zou weten waar hij zich bevond."

Ik heb me 500 bladzijden lang afgevraagd waar Dostojevski met die roman naar toe wou, en uiteindelijk was het antwoord: ”Terug naar af”. Vorst Mysjkin duikt uit het niets op in een trein nadat hij behandeld werd in een psychiatrische instelling in Zwitserland en verdwijnt een jaar later van de Bühne terug naar dezelfde instelling. De essentie van dit werk heb ik niet autonoom kunnen ontdekken. De vorst is een brave, naïeve kerel die als een kind in de wereld staat en gelooft in de goedheid en de eerlijkheid van de mensen die hem omringen. Hij wordt totaal onvoorbereid in de Peterburgse society gedropt.

Gelukkig is er het internet waar ik ontdekt heb dat vorst Mysjkin een soortement Christusfiguur moet voorstellen. Waarvan akte. Nochtans begon het goed. Deel 1, zo’n 150 pagina’s, is de voorstelling van de setting en alle belangrijke personages die in de roman voorkomen. Aangename, soms geestige literatuur. Maar dan heb ik me moeten voortslepen door de delen 2 en 3. Die zijn doorspekt met filosofische (sic) beschouwingen over christendom, atheïsme, socialisme, nihilisme en andere ismen, redeneringen die, voor de hedendaagse westerse mens die opgegroeid is met de waarden en de denkwereld van de “Verlichting”, moeilijk te bevatten zijn.

Ik denk bijvoorbeeld aan het betoog van Mysjkin waarin hij wil aantonen dat het katholicisme geen christelijke godsdienst is. Daarnaast zijn er lange dialogen die zonder finaliteit terug verdwijnen in de nevelen van het (te) lange boek. Het verhaal eindigt in deel 4, de finale die veel goedmaakt. Op een aangenaam tempo wordt een samenvatting gegeven van wat belangrijk was en laat de auteur de handelingen vooruit gaan naar het slot, de toekomst van de overlevende personages.

Ik heb vrij veel gelezen van auteurs uit de tweede helft van de 19de eeuw, o.m. “Misdaad en straf” en “De speler” van Dostojevski – 2 werken waar ik een goede herinnering aan overhoud – maar “De idioot” was echt mijn ding niet. Misschien is mijn theologische bagage als atheïst ontoereikend om dit werk te kunnen smaken.