Gelezen door: Marita Schaukens (140 boeken)

Citaat: "En hier haperde M.'s voorstellingsvermogen, of beter gezegd, hier wilde hij niet aan. Voor zijn boek, voor het boek dat hij toen al had besloten te schrijven, wilde hij alle aandacht op Herman en Laura richten. Op twee leerlingen die een plakkerige leraar afmaken. Terecht afmaken - dat laatste alleen voor de goede verstaander, voor wie tussen de regels door kon lezen. Een te intelligente leraar die iedereen te slim af was, kwam hem helemaal niet goed uit. Het zou het verhaal op zijn zachtst gezegd ongeloofwaardig maken."

Deze roman van Koch gaat over het schrijverschap zelf, over het eindeloze spel van fictie en werkelijkheid in een roman (zoals ook in de filmopnames met de camera van Herman), over zijn keuzes in de organisatie van de plot en het tijdsverloop, van het vertelperspectief en van de (hoofd)personages. Dat is een thematiek die ik zeer apprecieer, maar in dit boek vind ik die te nadrukkelijk uitgewerkt. Het is me allemaal wat te geconstrueerd. Dat betekent niet dat ik niet genoten heb van Kochs vlotte pen en inlevingsvermogen in zijn personages (hij kiest zelfs af en toe voor het standpunt van een 17-jarig meisje), van zijn kritiek op de middelmatigheid van (sommige, mag ik hopen) leraars en op de voor schrijvers verplichte feestjes van uitgeverijen en hun onderlinge nijd.

Gelezen door: Peter Geiregat (479 boeken)

Citaat: "Ik wil beginnen met u te zeggen dat het inmiddels beter met mij gaat. Ik doe dat omdat u waarschijnlijk helemaal niet weet dat het ooit slechter met mij is gegaan."

Verschillende verhaallijnen vormen de basis van deze roman. Herman en Laura zijn twee verliefde tieners. Nadat Laura een relatie gehad heeft met haar leraar geschiedenis (Landzaat), dumpt ze hem en begint een nieuwe relatie met Herman, een magere jongen uit haar klas die haar doet smelten door de blik in zijn ogen. De leraar geschiedenis kan dit moeilijk verkroppen en blijft Laura stalken. Hij volgt de twee tieners naar het buitenverblijf van Laura. Hij wil er waardig afscheid nemen van Laura. Door hevige sneeuwval start zijn auto niet meer. Samen met Herman gaat hij op zoek naar een garage, maar Herman keert alleen terug. De leraar is spoorloos verdwenen. Er komt een politie-onderzoek. Herman en Laura worden verdacht, maar de politie kan niets bewijzen. De leraar blijft spoorloos. Deze feiten houden Nederland in de ban. De schrijver M. besluit om een boek hierover te schrijver. Het wordt een bestseller. Veertig jaar later is de carrière van M. aan het tanen. Herman dringt stapje voor stapje in het leven van M. binnen, maar M. herkent hem aanvankelijk niet. Bladzijde na bladzijde komt ook de lezer te weten wat er werkelijk gebeurd is veertig jaar geleden. Is Landzaat vermoord of gewoon verdwenen. Geeft het boek van M. een juiste weergave van de feiten of heeft hij de werkelijkheid gestuurd zodat zijn plot overeind kon blijven. Met een sneltreinvaart leidt Koch de lezer door de verschillende verhaallijnen. Zijn stijl is vlekkeloos zoals altijd, maar ook een beetje klinisch, alsof de ziel eruit verdwenen is.

De verhaallijnen kronkelen zich niet door elkaar, maar komen als aparte verhalen op de lezer af. Herman Koch haalt zeer gewiekst de werelden van onderwijs en literatuur, verleden en heden naar elkaar toe, met een verrassend slot op de koop toe. Of het een verhaal van verdwijning, zelfmoord of moord is komt de lezer pas aan het eind te weten. De ironie waarmee Koch het schrijversgild belicht is erg leuk om lezen. Verkneukelt niet iedereen zich in de verhalen over leraren die op de korrel genomen worden? conclusie: Goed geschreven, maar niet beklijvend.

Gelezen door: Theo Schippers (104 boeken)

Citaat: "Ik vraag me weleens af hoe het moet voelen, middelmatigheid. Ik bedoel daarmee dan vooral hoe het moet voelen van binnenuit, voor de middelmatige persoon zelf. In hoeverre is hij zich van zijn middelmatigheid bewust? Zit hij opgesloten in zijn eigen middelmatige hoofd en rammelt hij aan deuren en ramen om naar buiten te worden gelaten? Zonder dat iemand hem ooit zal horen?
Zo stel ik het me vaak voor, als een boze droom, een wanhopige schreeuw om hulp. De middelmatige intelligentie weet dat de buitenwereld bestaat. Hij ruikt het gras, hij hoort de wind door de bladeren van de bomen ritselen, hij ziet het zonlicht dat door de ramen valt – maar hij weet ook dat hij gedoemd is zijn leven lang binnen te blijven."

De plot
Herman woont naast een auteur, die ook Herman heet. Hij heeft plannen met deze auteur. Er komen ook flash-backs aan te pas, en in de jongerengroep die daarin beschreven wordt, loopt ook een Herman rond. Best wel grappig is dat. Zeker als er een leraar verdwenen is ten tijde van die flash-backs, en niemand weet wat er met die leraar gebeurd is.

Inhoudelijk vind ik het een heel intrigerend verhaal. Ook best ingewikkeld - typisch Koch. Maar hij valt niet in herhaling. Het verhaal zelf blijft intrigerend tot het einde, de ontknoping is helemaal prachtig. Daar vallen alle puzzelstukjes in elkaar, en het thema van het boek wordt nog eens extra fel belicht door deze ontknoping.

Middelmatigheid wordt te kakken gezet
Naast de gebruikelijke Koch-thema's van 'standpunten, wat is goed en kwaad', 'recht in eigen handen nemen' en het netwerk van jeugd, volwassenen, gezin, draait het in dit boek vooral om iets anders. Het hoofdthema is middelmatigheid.

Koch neemt als voorbeelden de leraren op de middelbare school, maar ook de leerlingen die zich proberen te voegen naar de samenleving en de middelmatige leraren slaafs volgen - al maken ze wel wat revolterende herrie, die verandert niets wezenlijks aan de algemene middelmatigheid.
Het andere voorbeeld is de wereld van de letteren. De middelmatigheid van schrijvers (en diegenen die hen omringen, zoals de vrouwen van mannelijke schrijvers), uitgevers, journalisten wordt nergens gespaard. Denk vooral niet meer dat Kunst de weg is om uit de middelmatigheid te komen.

Dit boek biedt dus een mogelijkheid bij uitstek voor de lezer om eens te kijken naar de eigen middelmatigheid. Om eens niet te lachen met de anderen waarover men leest, maar de middelmatigheid te zien, overal waar die er is in de wereld, en in de eerste plaats bij zichzelf. Immers, willen we ons niet allemaal voegen naar de normen en waarden van de cultuur? En willen we binnen die middelmatige cultuur niet allemaal speciaal zijn, wat weer erg middelmatig is? Bij onderzoek over onszelf gaan we steeds halfweg de weg, niet tot het einde, tot op het bot, en zo blijven we steken in middelmatigheid.

Voor Koch hoeft dit onderzoek echter niet, hij maakt zich geen illusies. Zelf schrijft hij dat lezers zich gewoonlijk niet herkennen in een roman. En tegen het einde schrijft hij: "Het was als met een verhaal. Als met een boek. Wat is het dat wij van een boek verlangen? Dat iemand een ontwikkeling doormaakt – dat hij tot inzicht komt? Maar stel dat die ontwikkeling en dat inzicht er niet zijn? Dat staat in wezen toch ook veel dichter bij de werkelijkheid? Mensen die in hun leven een ontwikkeling doormaken zijn op de vingers van één hand te tellen. Om over inzicht nog maar te zwijgen. Nee, de werkelijkheid is dat wij altijd dezelfde blijven."
Koch maakt zich dus geen illusies. Niettemin is dit boek er, staat het thema er, en wij kunnen er nu mee doen wat we willen, vergeten, negeren, of erop ingaan, niet tot halfweg, maar tot op het bot.

Stijl
Hoe enthousiast ik ook ben over de inhoud, bij de stijl van het boek heb ik wat vragen.
Twee zekerheden: het boek zit barstensvol zeer goed gevonden grappige beschrijvingen. Bovendien gaat Koch ook regelmatig de poëtische toer op (zie citaat bovenaan).
Verder vind ik het boek nogal instabiel. Soms gaat het vooruit aan een rotvaart, is het verhaal meeslepend en boeiend. Maar op andere momenten wordt het plots traag, saai, en lijkt het ook teveel, niet relevant voor het verhaal. Het gaat hier vooral over de passages waar de tieners samenzijn in een huisje, en de passage waar het schrijversbal doorgaat. Daar beschrijft Koch middelmatigheid bij uitstek, bij jong en bij oud. Misschien kunnen sommigen hierbij net hard in de lach schieten, alles in één ruk blijven uitlezen, want goed getypeerd is het wel. Maar ik schoot niet in de lach, ik vroeg me af of men de saaiheid van de middelmatige mens niet boeiender kan beschrijven.
Gelukkig wordt het daarna weer beter. En dan weer wat saai. En dan weer helemaal goed op het einde.

Gelezen door: Jeanne Tielen (151 boeken)

Een gekend schrijver op de terugweg van zijn roem, wordt nauwlettend in de gaten gehouden door een buurman. Het boek waarmee de schrijver internationaal doorbrak, gaat over tieners en hun liefdesperikelen. Een leraar verdwijnt op een dag van de aardbol, zo lijkt het. Het boek leest heel vlot, en zit ingenieus in elkaar, maar hier en daar lijkt het wel geschreven door een tiener zelf: wat simpel en klef. Wel een verrassend slot.

Gelezen door: Lydia (266 boeken)

Citaat: ".... een idee dat zo mogelijk nog briljanter was dan de zwarte haar onder de kraag van de kimono ..... Ze maakte één oorbel los uit haar oorlel. Ze bukte zich en legde hem achter de wc-pot."

Het thema deed me heel erg denken aan 'Het Diner.' Net zoals 'Het Diner' zit het verhaal ongelooflijk boeiend in elkaar. Er gebeurt iets en dat gebeurde wordt door elke betrokkene vanuit zijn/haar standpunt bekeken. Op het einde komt alles samen en de plot is totaal onverwacht. Een aanrader!

Gelezen door: David Roelands (3 boeken)

Gelezen door: Sarah (40 boeken)

Dit boek gaat over schrijver M. die zijn grote succes had met zijn boek over de verdwijning van een leerkracht. Naarmate het verhaal vordert kom je te weten wat er echt gebeurd is met de leerkracht. Koch werkt met verschillende verhaallijnen die het boek zeer interessant houden!

Gelezen door: Rony Borghart (107 boeken)

Citaat: "Ik vraag me af hoe het moet voelen, middelmatigheid. Ik bedoel daarmee dan vooral hoe het moet voelen van binnenuit, voor de middelmatige persoon zelf. In hoeverre is hij zich van zijn middelmatigheid bewust? Zit hij opgesloten in zijn eigen middelmatige hoofd en rammelt hij aan deuren en ramen om naar buiten te worden gelaten? Zonder dat iemand hem ooit zal horen? "

Het is een boek over een geschreven boek en dus krijg je 2 verhaallijnen, het verhaal uit het boek en het verhaal van de auteur (De heer M) van het boek "De afrekening". De heer M reconstrueert in het boek een onopgeloste verdwijningszaak van enkele tientallen jaren terug en de hiaten vult hij aan met eigen fantasie en inzichten. Koch schreef een spannende roman die je verder doet lezen tot de laatste bladzijde omdat je de ontknoping wil kennen. Koch neemt je dus mee en dat is zijn voornaamste verdienste. Hij vertelt nu eens onder briefvorm, dan weer gewoon verhalend, een enkele keer onder de vorm van interview. Naast de vier hoofdpersonen laat hij een trits personages opdraven waarvan sommigen geen enkele betekenis hebben voor de 2 verhaallijnen. Anderen krijgen een aandacht die absoluut niet in verhouding staat tot hun betekenis in het verhaal. Je krijgt de indruk dat het belangrijke figuren zijn maar ze verdwijnen spoorloos in de nevelen van het boek. Daarnaast komt hij ook met nevenverhalen die m.i. er niet toe doen voor de voortgang van de roman. De turf wordt kunstmatig aangedikt. Naarmate het werk vordert blijft de lezer met steeds meer open vragen zitten, die op het einde van het boek op een drafje worden beantwoord, maar er blijven heel wat losse eindjes hangen. Mijn conclusie: leuk vakantieboek voor op het strand, geen groots werk.

Gelezen door: Claude Bonvin (778 boeken)

Een succes schrijver had een roman geschreven over een verdwijning van een leraar. Het boek was een bestseller en dit betekende voor de schrijver zijn internationale doorbraak. Maar die roman raakt steeds meer in vergetelheid net zoals zijn leeftijd. Maar niet bij zijn benedenbuurman die houd de schrijver in de gaten. Heeft hij iets met die verdwijning te maken? Weeral een goed geschreven roman die soms wel raar in elkaar zit. Een soort mix van verhalen die uitkomen naar een bepaald punt.