Fantoomliefde

Gelezen door: Theo Schippers (104 boeken)

Citaat: "De mensen denken dat oorlog het ergste is wat dit land ooit heeft meegemaakt; ze hebben er geen idee van wat vrede inhoudt. De moed die het vergt om domweg het leven te verduren."

In recensies wordt dit boek vaak zodanig opgehemeld dat ik na het lezen blij was toen ik meningen van lezers bekeek: velen vinden het boek schitterend. Maar anderen, zoals ik, zijn gematigder.

De Engelse psychiater Adrian Lockheart wil afstand nemen van zijn saaie huwelijk en praktijk in Engeland. Hij gaat in het ziekenhuis van Freetown (Sierra Leone) werken. Eerst heeft Adrians slechts één patiënt, want in Sierra Leone gelooft niemand in psychotherapie. Mensen vastbinden en drogeren is het enige wat ze kennen. Ook de chirurg Kai, met wie Adrian bevriend raakt, praat niet over zijn nachtmerries, al trillen zijn handen door slapeloosheid. Maar na maandenlang het land verkend te hebben, kan Adrian het respect van zijn omgeving winnen.

Fantoomliefde gaat over het leven in Sierra Leone na een burgeroorlog. Hoe mensen in zo'n verrot land verderleven. We lezen hoe mensen in Sierra Leone in mensonwaardige omstandigheden en met een psychologisch zwaar verleden elke dag de moed behouden om toch verder te leven. Of proberen weg te gaan naar het buitenland.

Huiveringwekkend is bovendien dat je alle psychologische mechanismen die je ziet opduiken bij de bevolking daar, ook bij de bevolking van zogezegde 'ontwikkelde landen' kan zien. De vorm is anders want fysiek hebben we hier in het westen bijvoorbeeld goede geneeskunde en onderwijs, maar psychologisch lijken we ontstellend veel op elkaar. En het psychologische plaatje dat van mensen geschetst wordt is realistisch, maar niet fraai.

In Fantoomliefde zijn veel rode draden, maar ze lopen slim door elkaar, en je gaat je echt hechten aan de vele personages. In het eerste deel van het boek, tot halfweg, gaat het dan ook goed. Je moet wel een zware maag hebben om alle stille ellende, de grijsheid, zwartgalligheid, te kunnen verteren, maar als het realistisch is neem ik dat erbij.

Maar halfweg komen ineens teveel toevalligheden die de plot moeten dienen. Tot daar aan toe denk je dan, maar helaas. Ik had het gevoel door die toevalligheden, die plot, steeds meer meegesleept te worden in goedkoop sentiment en melodrama. De tweede helft van het boek, met goedkope plot en veel inspelen op emoties, was de opzet van het boek onwaardig.

Veel grijze ellende dus, en dan plots allemaal goedkoop sentiment... en dat bij een boek dat ons toch echt veel bijleert over Sierra Leone en de psyche van de mens in het algemeen. Een beetje raar.

Laten we dus zeggen, zoals ik ergens las, dat Forna nog niet genoeg ontwikkeld was als schrijfster toen ze aan dit boek werkte, en nog teveel van zich af moest schrijven om iets echt goed te kunnen maken. Haar volgende boek 'Het huis met de schaduw' is echt stukken beter, het is een meesterwerk. Alle nadelen van Fantoomliefde heeft Forna kennelijk gemerkt, en ze is niet in dezelfde fout hervallen bij Het huis met de schaduw. Terwijl ze de goede dingen van Fantoomliefde behouden en verder uitgewerkt heeft. Forna is er het levende bewijs van dat lezers en uitgevers goede schrijvers de kans moeten geven om te 'groeien'. Forna heeft een goede dosis zelfkritiek en kan zichzelf verbeteren, en daarvoor verdient ze een dikke pluim.